Την την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019 (Εαρινή Ισημερία) το σχολείο μας συμμετείχε
στη δράση με τίτλο «Το Πείραμα του Ερατοσθένη για τον υπολογισμό της ακτίνας της Γης - 2019».
Παρά την συννεφιά, οι μαθητές έκαναν τις μετρήσεις τους.
Τους μαθητές συντόνισαν οι καθηγητές Φυσικής κα Βαριστέα και κ. Δελής.
Η διοργάνωση ήταν από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ)
Σερρών, Πιερίας, Λακωνίας, Κω, Θεσπρωτίας και Αργολίδας,
σε συνεργασία με το Iνστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών
& Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών,
την υποστήριξη της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων ΕΚΦΕ (ΠΑΝΕΚΦΕ)
και την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Σύμφωνα με τον διαδραστικό χάρτη των διοργανωτών συνολικά συμμετείχαν 656 σχολεία. Εκτός από τα σχολεία της Ελλάδας,
πήραν μέρος σχολεία από την Κύπρο (3), Ιταλία (2), Γερμανία(2), Ισπανία (2), Αίγυπτο (1) και Ρουμανία (1).
Η διαδικασία των παρατηρήσεων, των μετρήσεων και των υπολογισμών
υπεισέρχεται στη γνωστική περιοχή αρκετών σχολικών μαθημάτων όπως
η Φυσική, η Γεωγραφία, τα Μαθηματικά, η Πληροφορική κλπ.
Λίγα λόγια για την ιστορία του πειράματος:
Ο Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας,
όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο),
στα νότια όρια της πόλης Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά
και ο Ήλιος καθρεφτίζεται ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού (δηλαδή, βρίσκεται στο Ζενίθ του τόπου).
Ως επιστήμονας, λοιπόν, ο Ερατοσθένης διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε μια άλλη πόλη
πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά.
Αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι
και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει;
Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική.
Αυτό το συμπέρασμα είναι, προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στον Ερατοσθένη
να προσδιορίσει την ακτίνα και το μήκος της περιφέρειάς της Γης. Πραγματικά, από το μήκος της σκιάς
υπολογίζεται αμέσως η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, ίση περίπου με 7 μοίρες.
Επειδή η απόσταση των δύο πόλεων ήταν γνωστή από αφηγήσεις βηματιστών και ίση περίπου με 800 Km
(φημολογείται ότι ο Ερατοσθένης μίσθωσε βηματιστές για τη μέτρησή της), η περιφέρεια της Γης
υπολογίστηκε περίπου ίση με 40000 Km.
Αυτή είναι η σωστή απάντηση και ο Ερατοσθένης την έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία
ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα.
Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες.
'Αρα, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη,
γι' αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.
Περισσότερες πληροφορίες στο ΕΚΦΕ Σερρών.
